Vài năm trước đây, trong cuốn sách “Đứa trẻ cuối cùng trong rừng” của mình, nhà báo người Mỹ Richard Louv đã nhận định rằng trẻ dành quá ít thời gian với thiên nhiên đến nỗi chúng bị mắc chứng “rối loạn thiếu hụt thiên nhiên.” Hậu quả mà trẻ phải gánh chịu rất lớn: căng thẳng và lo lắng hơn, tỷ lệ béo phì và hội chứng tăng động giảm chú ý (“ADHD”) nhiều hơn, cũng như nhiều bệnh khác.
Nhiều bậc phụ huynh có lẽ đã nhận ra rằng được ở ngoài không gian thiên nhiên sẽ giúp ích cho sức khỏe của trẻ. Nhưng họ cũng thấy được sự đánh đổi trong đó: Khuyến khích con cái ra ngoài nhiều hơn tức là ít thời gian đọc sách hơn. Việc ít thời gian học tập hơn cũng có nghĩa là ít thành công hơn trong học tập chăng?
Điều đó hoàn toàn sai. Đáng chú ý là điều ngược lại có thể đúng. Nhiều nghiên cứu đã đào sâu tìm hiểu điều này và phát hiện rằng thiên nhiên không chỉ tốt cho sức khỏe trẻ em; nó còn cải thiện khả năng học tập của trẻ. Chỉ một góc nhỏ thiên nhiên cũng mang đến những lợi ích sâu sắc.

Sân trường eSchool là một thảm cỏ xanh mướt.

Bằng chứng cho điều này đến từ hàng trăm nghiên cứu, kể cả các nghiên cứu thực nghiệm. Trong một nghiên cứu, học sinh lớp Năm đi học thường xuyên ở các khu vực thảo nguyên ngập nước, nơi mà các môn Khoa học, Toán và Viết được dạy bằng phương thức tích hợp, thực nghiệm tạo điều kiện cho học sinh tham gia nghiên cứu tại chỗ. Khi so sánh các em với các bạn cùng cấp học trong lớp tại các ngôi trường thông thường, những bạn đi học ngoài trời cho thấy kĩ năng đọc và viết tốt hơn (dựa vào kết quả các bài thi chuẩn hóa) và cho biết các em cảm thấy hào hứng với trường học hơn nhờ những trải nghiệm đã có.
Các nghiên cứu khác cũng ủng hộ cho phát hiện này. Một nghiên cứu cho thấy học sinh tại những ngôi trường có nhiều cây xanh hơn sẽ có học lực tốt hơn – đặc biệt đối với các em có nền tảng kinh tế xã hội thấp hơn. Thêm vào đó, một nghiên cứu khác, khi so sánh học sinh được phân ngẫu nhiên các buổi học Khoa học trong lớp hoặc ngoài khu vườn nhà trường, cho thấy rằng những buổi học tổ chức ngoài trời có hiệu quả cho học tập hơn – và trẻ càng dành nhiều thời gian ngoài vườn thì trẻ càng tiếp thu được nhiều hơn.
Không gian xanh và thiên nhiên sẽ trợ giúp quá trình học của trẻ như thế nào? Chắc chắn là thiên nhiên cải thiện sức khỏe tâm lý và thể chất của trẻ. Và tác động này có thể ảnh hưởng đến việc học, đến cái cách trẻ chú ý và kết nối với lớp học, đến mức độ tập trung, và mức độ hòa hợp của trẻ với thầy cô và bè bạn.

Thiên nhiên phục hồi khả năng chú ý của trẻ

Khả năng chú ý rõ ràng rất quan trọng cho việc học, nhưng nhiều trẻ gặp vấn đề về chú ý trong lớp học, có thể là do mất tập trung, tinh thần mệt mỏi hay do chứng ADHD. May mắn thay, việc dành thời gian với thiên nhiên – như là dạo bước trong công viên hoặc chỉ đơn thuần được nhìn ngắm thiên nhiên từ ô cửa sổ – cũng có thể giúp trẻ hồi phục sự chú ý, cho phép trẻ tập trung và có kết quả tốt hơn trong các bài kiểm tra nhận thức.

Thiên nhiên giúp trẻ giải tỏa căng thẳng

Cũng như người lớn, trẻ sẽ thấy đỡ căng thẳng hơn khi các em có những không gian xanh để nương náu, giúp các em kiên cường hơn. Các nghiên cứu đã cho thấy việc tổ chức một lớp học ngoài trời một ngày mỗi tuần có thể cải thiện đáng kể mô hình cortisol hàng ngày của học sinh – phản ánh rằng trẻ ít căng thẳng hơn và thích ứng tốt hơn với stress – khi so sánh với trẻ chỉ học trong môi trường trong nhà. Ngoài ra, một nghiên cứu quan sát các trẻ em ở vùng nông thôn cho thấy những trẻ được sống gần thiên nhiên sẽ phục hồi tốt hơn sau các sự kiện cuộc đời căng thẳng liên quan đến giá trị bản thân hay sau những phiền muộn của các em.

Con đường vào lớp trồng đầy cây và hoa

Thiên nhiên giúp trẻ trở nên tự giác hơn

Nhiều trẻ em – đặc biệt là các em có chứng ADHD – gặp khó khăn trong việc kiểm soát xung động, điều này có thể gây cản trở việc học ở trường. Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra rằng không gian xanh xung quanh nơi ở của trẻ sẽ giúp chúng tự giác và tập trung tốt hơn – đặc biệt là đối với các bé gái. Bên cạnh đó, phụ huynh của trẻ mắc chứng ADHD chia sẻ rằng khi con họ được tham gia các hoạt động ngoài trời sẽ giúp giảm các triệu chứng ADHD của con. Do tính tự giác và kiểm soát xung động có mối liên hệ với thành công trong học tập, có lẽ không có gì ngạc nhiên khi kết luận rằng….

Các lớp học ngoài trời giúp trẻ tham gia tích cực và hứng thú hơn

Có vẻ trẻ em thích các lớp học ngoài trời. Thật không may, nhiều giáo viên lại lo lắng rằng việc đưa trẻ ra ngoài học sẽ gây tác dụng ngược và trẻ sẽ không còn hào hứng với các buổi học trong lớp sau đó. May mắn thay, các nghiên cứu dường như cho thấy trẻ sẽ tham gia tích cực hơn trong học tập không chỉ ngoài trời mà còn khi quay trở lại lớp học truyền thống – cho dù môn học đó không liên quan gì đến thiên nhiên.

Dành thời gian ở ngoài trời sẽ tăng cường sức khỏe thể chất
Mặc dù sức khỏe thể chất quan trọng với trẻ vì nhiều lý do, một trong những lý do mà chúng ta không nghĩ ngay đến là vai trò của sức khỏe thể chất với học tập. Đặc biệt, khả năng cung cấp oxy của hệ tuần hoàn và hô hấp cho cơ xương trong quá trình hoạt động thể chất liên tục (cardiorespiratory fitness – CRF) dường như hỗ trợ hiệu quả hơn cho quá trình xử lý nhận thức, và trẻ có sức khỏe tốt hơn sẽ học tốt hơn. Mặc dù việc thiên nhiên có tác động trực tiếp lên sức khỏe thể chất là không quá rõ ràng, nhưng đúng là nếu trẻ em càng dành nhiều thời gian ngoài thiên nhiên, trẻ càng khỏe mạnh nhờ hoạt động thể chất liên tục. Được tiếp xúc với thiên nhiên sẽ khuyến khích trẻ trở nên năng động hơn và khỏe mạnh lâu dài hơn khi chúng lớn lên.

Môi trường thiên nhiên sẽ thúc đẩy các kết nối xã hội và sự sáng tạo
Môi trường xã hội và vật lý mà trẻ đang học có thể tạo sự khác biệt cho thành công học tập của chúng. Để trẻ dành nhiều thời gian trong những không gian có yếu tố thiên nhiên hoặc trao cho trẻ những trải nghiệm với thiên nhiên có thể tạo môi trường học tập yên bình hơn, an toàn về mặt xã hội và vui hơn. Và việc vui chơi ngoài trời sẽ cải thiện quan hệ bạn bè và mối quan hệ cô trò cần thiết cho học tập.
Một số người cho rằng thiên nhiên mang đến một “tấm thảm” dệt bởi những yếu tố rời rạc như que gậy, đất đá, bùn lầy. “Tấm thảm” đấy thúc đẩy những vở kịch tưởng tượng và sự khám phá, sự sáng tạo cũng như kỹ năng xử lý vấn đề. Thật vậy, quan sát của giáo viên và các hiệu trưởng cho thấy các vở kịch tưởng tượng của trẻ trở nên sáng tạo hơn, năng động hơn và xã hội hơn rất nhiều khi có sự hiện diện của que gậy, đất đá và bùn lầy.

Học sinh trong mỗi căn nhà – “house” ở eSchool đều kết nối chặt chẽ với nhau và với thiên nhiên

Rõ ràng chúng ta cần làm nhiều hơn nữa để đem nguồn tài nguyên quan trọng này vào môi trường học đường. Các kiến trúc sư và các nhà hoạch định thành phố cần lưu giữ cây cối và không gian xanh trong và gần sân trường. Và giáo viên cũng như hiệu trưởng cần tích hợp các bài học tổ chức ngoài trời và sử dụng giờ ra chơi không chỉ như phần thưởng cho hành vi tốt mà còn là một phương thức giúp khôi phục lại tâm trí cho buổi học tiếp của trẻ.
Bằng cách đó, chúng ta không chỉ đem lại lợi ích cho sức khỏe tâm sinh lý của trẻ – mặc dù vậy là quá đủ rồi. Chúng ta cũng có thể giúp trẻ học tốt hơn ở trường. Và, vì sự gắn kết với thiên nhiên sẽ tạo ra sự quan tâm nhiều hơn đến thiên nhiên, chúng ta cũng có thể đang truyền cảm hứng cho thế hệ làm chủ thiên nhiên của tương lai.
Con người tiến hóa để lớn lên và phát triển thật tốt với môi trường thiên nhiên, và nghiên cứu khoa học đã cho thấy cái giá phải trả cho việc chỉ dành tuổi thơ trong nhà. Đây là lúc nên chữa chứng “rối loạn thiếu hụt thiên nhiên” cho trẻ bằng cách đem đến cho các em “thời gian với thiên nhiên” – không chỉ thông qua việc học tập hoặc trong giờ ngoại khóa – mà còn là tầm quan trọng mà nó xứng đáng.

Nguồn: Trang greatergood